De schaduwkanten in jouw omgeving moeten ook een plek krijgen in de canon

Nick Stavenga, student Reinwardt Academie

'De afgelopen maanden heb ik voor mijn stage bij Landschap Erfgoed Utrecht aan de Utrechtse onderwijscanon gesleuteld met als doel die te actualiseren en inclusiever te maken.

Over het algemeen weet men wel wat de nationale canon is, vijftig onderwerpen die een samenvatting vormen van de Nederlandse geschiedenis. De nationale canon is in 2020 herijkt met de nadruk op diversiteit, internationaal perspectief en om de zwarte bladzijden van de geschiedenis een prominentere plek te geven. De Utrechtse onderwijscanon kon daarmee niet uitblijven.

Paradepaardjes
De provincie Utrecht is niet de enige regio in Nederland die een (onderwijs)canon heeft, door het hele land schieten ze door lokale initiatieven uit de grond. Het concept van zo’n canon is natuurlijk ook top! Je kunt hiermee makkelijk de paradepaardjes van jouw regio naar voren schuiven en zo mensen bewust maken over de, in jouw ogen, belangrijkste gebeurtenissen van het gebied waar je over vertelt. Er rust echter een gevaar in het uitkiezen van zulke onderwerpen. Ik had in het begin ook de neiging bij de revisie om alleen het beste en mooiste wat de provincie Utrecht in petto heeft in de canon te verwerken. Tot ik er achter kwam dat je hiermee je canon éénzijdig belicht en daarom incompleet maakt.

Schaduwkanten
Door de schaduwkanten van het verleden van je regio te erkennen vertel je een veel breder verhaal. Neem het onderwerp slavernij als voorbeeld; het heeft op heel veel manieren zijn sporen achtergelaten in Utrecht. In de Nederlandse “hoogtijdagen” van de trans-Atlantische slavenhandel verdienden de inwoners van de stad Utrecht zo’n tien procent van hun inkomsten aan de slavernij. Een immense economische, maatschappelijke en culturele impact dus! Het onderwerp heeft dus evenveel recht als andere onderwerpen om in de canon opgenomen te worden.

Nu is slavernij anno nu een voor de hand liggend voorbeeld, maar iedere regio heeft wel iets ongemakkelijks in de boeken staan. Zo’n onderwerp een plaats niet gunnen in een canon is bijna de ontkenning van het onderwerp. Ik roep dan ook iedereen op om juist de pijnlijke momenten in je geschiedenis zonder er doekjes om te winden op te nemen in je vertellingen van je geschiedenis. Dit werkt niet polariserend, de ontkenning daarvan is dat juist.