Cotlandenpad

Ontdek het buitengebied van Amerongen en Leersum. Je wandelt aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug en op de rand van het karakteristieke kampenlandschap en ontginningslandschap. een prachtige wandeling over landgoederen en boerenerven, langs zuwes en door lanen.

De naam van het pad komt van een verkavelingeenheid uit het gebied: de zogenaamde cotlanden of collanden. Dit was een kleinere verkavelingeenheid dan gebruikelijk was. De grootte is niet precies uit te drukken. Mensen die eigenlijk geen recht op grond hadden, de onvrijen, kregen een klein stuk woeste grond om te ontginnen. Deze mensen woonden in een kot of cote en werden keuters of kotters genoemd.

Dorp Amerongen
Amerongen kwam vanaf de Middeleeuwen tot ontwikkeling. De mensen vestigden zich op de overgangen van de heuvelrug naar de lagere gebieden. Om gewassen te telen werd steeds meer grond ontgonnen. Deze oorspronkelijke akkers staan bekend als ‘engen’. Amerongen werd voor het eerst in 1126 als Amerungon aangeduid als plaatsnaam. Amerongen komt van Amer, een natuurlijke waterloop.

Kasteel Amerongen
Kasteel Amerongen is een prachtig Huys uit de zeventiende eeuw. Het is lange tijd in bezit geweest van adel die invloedrijk waren in Nederland, zoals de familie Van Reede. Het Huys heeft nog steeds zijn oorspronkelijke inventaris uit de negentiende eeuw en is daarom uniek in Nederland. De

Duitse Keizer Wilhelm II verbleef 1,5 jaar op Kasteel Amerongen toen hij na de Eerste Wereldoorlog asiel aanvroeg in Nederland. Wilhelm II tekende zijn troonsafstand in 1918 op Kasteel Amerongen en het bureau waaraan dit gebeurde, behoort vandaag de dag nog steeds tot de collectie van het Huys.

Rodenstein
Op Kersweg 28 staat dwarshuisboerderij Rodenstein. De naam verwijst naar Roodesteyn, een huis dat westelijk van deze boerderij heeft gestaan. Deze verdween vermoedelijk in de 18de eeuw en toen bouwde men deze boerderij. De naam Rodenstein is een samenstelling van roden en steen. Roden staat voor rooien en betekent ontginnen uit bos. De verbouwde tabaksschuur is van 1808. Vanaf de 17^de eeuw was de tabaksteelt voor de inwoners van Amerongen een belangrijke bron van inkomsten. Rode Oud-Hollandse dakpannen en het teren van het hout was kenmerkend voor deze tabaksschuren die het landschap sierden.

Waayenstein
Het huis Weyensteyn werd in 1436 voor het eerst genoemd. Op een 17de-eeuwse pentekening staat de ridderhofstad als donjon afgebeeld: een middeleeuwse woontoren, met twee zijvleugels en omgeven door een gracht. Deze donjon is vóór 1647 door een ‘herenhuis’ vervangen. Daarna is een boerderij op de deze plaats komen te staan. De laatste is in de 19de eeuw verbouwd. Waayenstein is naar een waai vernoemd, een watergat dat bij een dijkdoorbraak ontstaat.

Zuwes
Kenmerkend voor het gebied is de aanwezigheid van zuwes. Een zuwe is een scheidingskade tussen verschillende ontginningseenheden en werd ook zijdwinde genoemd. Deze enigszins verhoogde kades hadden een waterkerende werking en deden gelijk dienst als pad. De zuwes moesten aan bepaalde voorwaarden voldoen: ze waren 10 voet breed en lagen ca. 2 voet boven het grondwaterpeil. Nu zijn de kades met opgaande beplanting door de verhoogde ligging in het landschap nog herkenbaar als zuwes.

Lekdijk
Omstreeks 1100 of eerder lag hier een kade, die regelmatig problemen veroorzaakte. Zo was er in 1230 een ‘overlopinge der Rivieren’ en in 1233 een ‘dijckbrekinge’.

In 1234 werd de kade opgehoogd tot de huidige Lekdijkhoogte. De voet van de dijk is recent verzwaard.

Hakhout
Een verdwenen cultuur is het telen van hakhout. Hakhout was vroeger van levensbelang. Het werd voor verschillende doeleinden gebruikt, zoals beschoeiing, hekwerk en natuurlijk om te stoken. Toen de hakhoutcultuur verdween, omdat er andere brandstoffen beschikbaar waren, liet men veelal op de stobbe één sterke scheut staan, een zgn. spaartelg. Deze groeide op tot boom en zo ontstond een spaartelgenbosje. In Kolland wordt nog steeds essenhakhout geteeld. Deze bossen zijn van belang voor onder andere vogels, insecten en zeer zeldzame mossen.

Landgoed Kolland
Tussen de Ameronger Wetering en de Lekdijk ligt het landgoed Kolland: 119 hectaren met eikenbossen, oude eikenlanen, essenhakhout, weilanden en een boomgaard. Het is een landgoed zonder ‘groot huis’. Een van de drie pachtboerderijen draagt de naam Kolland, maar er heeft op dit landgoed nooit een riddermatig of anderszins aanzienlijk huis gestaan.

Kasteel Zuylestein
Kasteel Zuylestein werd voor het eerst vermeld in 1381 als ’t Huys mit sijnre hofstede, dat gheheten is Sulensteyne. Het kasteel met de uivormige spitsen werd door de geallieerden in maart 1945 gebombardeerd. Van de voormalige ridderhofstad Zuylestein zijn het poortgebouw, de oranjerie, het tuinmanshuis en de muur nog behouden. De Hollands-classicistische tuin, die tegen het einde van de 17de eeuw in opdracht van Willem van Nassau-Zuylestein is aangelegd, is één van de weinige die grotendeels bewaard is gebleven. Het nog steeds aanwezige lanenstelsel op het landgoed dateert ook uit deze tijd, en is uniek in Nederland.

Startpunt: Groene Entree Amerongen, parkeerplaats De Burgwal
Openbaar vervoer: Halte Amerongse Berg, Amerongen
Opstappunt Rijksstraatweg 54, Leersum, bushalte Halfeiken