Landschap
Vervolgonderzoek en monitoring zwarte sachembij Kwintelooijen 2024

Vervolgonderzoek en monitoring zwarte sachembij Kwintelooijen 2024

In natuurgebied Kwintelooijen in Rhenen vonden in 2023 werkzaamheden plaats om de zeldzame zwarte sachembij te behouden en versterken. Maar daar blijft het niet bij: er zijn vervolgstappen nodig om de soort in de toekomst te beschermen. Dat de zwarte sachembij rondvliegt in Kwintelooijen is om trots op te zijn. Het is de enige populatie in Nederland boven de rivieren: de enige andere populatie bevindt zich in Limburg.

Werkzaamheden in 2023
Om Kwintelooijen een blijvend thuis te maken was actie nodig. Wil je daar meer over weten? Klik dan hier.

Wetenschappelijk onderzoek
Het doel van dit project is om de ecologie (gedrag, bloembezoek, terreingebruik, nestplekken) en presentie (aantallen, man/vrouw verhouding) van de zwarte sachembij in Kwintelooijen in kaart te brengen. Door kennishiaten op te vullen, leren we wat er nodig is om deze soort te beschermen. Het onderzoek krijgt een vertaling in hands-on beheeradviezen (rapport) in samenwerking met Landschap Erfgoed Utrecht en Kenniscentrum Insecten EIS. Er is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar deze speciale bijensoort. Hommeloog Dave Goulson deed in 2021 onderzoek naar de soort in Seaford Head Nature reserve (Dave Goulson et al. Population assessment and foraging ecology of the rare solitary bee Anthophora retusa at Seaford Head Nature reserve, 2021). Hierin geeft hij ook aan dat er meer kennis moeten komen om deze bijzondere verschijning met aangepast beheer te kunnen helpen. In zijn onderzoek is te zien dat er genoeg nectar lijkt te zijn, dus waarom gaat de populatie nog steeds achteruit?

In Nederland is er niet eerder onderzoek gedaan naar de zwarte sachembij. We hebben sporadische informatie over losstaande waarnemingen. Over het ‘zusje’ van de zwarte sachembij, de gewone sachembij (Anthophora plumipes), is meer bekend, maar we weten niet in hoeverre deze informatie één op één toepasbaar is op de zwarte sachembij. Belangrijke vragen zijn nog niet beantwoord: hoe gedraagt de zwarte sachembij zich in Kwintelooijen? Wat is haar bloembezoek? Wat is haar actieradius? Zijn de nest- en voedsellocatie wel voldoende dicht bij elkaar? Lijkt de populatie gezond? De antwoorden op deze vragen zijn belangrijk om het beheer van het gebied beter af te stemmen op het behoud van deze (maar ook andere) wilde bijensoort.

Het verzamelen van kennis is essentieel om deze wilde bij te behouden in onze provincie en in Nederland. In Kwintelooijen kunnen we spreken van een metapopulatie: een groep individuen die volledig afgesneden is van interactie met andere populaties van dezelfde soort. Deze populatie is zeer kwetsbaar: als ze uitsterft is de kans nihil dat de soort ooit nog boven de rivieren voorkomt. De antwoorden die we kunnen verkrijgen met dit onderzoek is ook van belang voor andere terrein beherende organisaties in bijvoorbeeld Limburg of in België, waar de andere populaties zich bevinden.

Het doel van dit onderzoeksproject is om de ecologie (gedrag, bloembezoek, terreingebruik, nestplekken) en presentie (aantallen, man/vrouw verhouding) van de zwarte sachembij in Kwintelooijen in kaart te brengen. Door kennishiaten op te vullen, leren we wat er nodig is om deze soort te beschermen. Het onderzoek zal een vertaling krijgen in hands-on beheeradviezen in samenwerking met Landschap Erfgoed Utrecht en Kenniscentrum Insecten EIS.

Wat gaan we concreet doen?

Inventarisatie van de zwarte sachembij in het gebied Kwintelooijen aan de hand van 9 transecten van in totaal 1100 meter (mei 2024)
Aanvullend bloembezoek, terreingebruik en nestplekken in kaart brengen
Stuifmeelonderzoek (stuifmeelafname bij max. 10 verschillende individuen) om het bloembezoek van de soort in kaart te brengen (mei-juli 2024)
Snelle scan uitvoeren van de zwarte sachembij op de hotspots in Limburg
Openbaar presenteren van de resultaten aan de hand van een rapport, geschreven en uitgegeven door EIS Kenniscentrum voor Insecten (september 2024)
Implementeren van resultaten in het beheerbeleid van Kwintelooijen in samenwerking met Natuurwerkgroep Kwintelooijen en Gemeente Rhenen (najaar 2024)