Doneer Vrijwilligers
Immaterieel erfgoed
Lampegiet in Veenendaal

Immaterieel erfgoed

Tradities, streektaal en ambachten geven kleur aan de provincie Utrecht en zorgen voor een gevoel van identiteit en continuïteit. Denk aan bekende tradities als Lampegiet, de Koeiemart of Sint Maarten, maar ook minder bekende tradities zoals touwtrekken en katoendrukken. Het is immaterieel erfgoed - gewoontes, kennis en praktijken van vandaag, die mensen van vroeger hebben gekregen en willen doorgeven aan toekomstige generaties. Naarmate tijden veranderen, verandert immaterieel erfgoed mee. 

Of iets wel of geen immaterieel erfgoed is wordt niet van bovenaf bepaald. Het gaat om beoefenaars die waarde toekennen aan hun tradities en zich inzetten om deze door te geven. Daarbij gaat het om álle erfgoedbeoefenaars en erfgoed, niet per se om activiteiten en tradities die alleen hier in de provincie Utrecht plaatsvinden of die hier hun oorsprong hebben.

Wat doen wij voor immaterieel erfgoed?

Bij Landschap Erfgoed Utrecht vinden wij alle vormen van erfgoed van waarde voor de maatschappij en dus ook immaterieel erfgoed. We maken het zichtbaar door verhalen op UtrechtAltijd, en ondersteunen de uitvoerders met de kennis die zij nodig hebben. Dit doen wij bijvoorbeeld door betrokken partijen en vrijwilligers met elkaar te verbinden via het landelijke platform Erfgoedvrijwilliger.nl. We werken daarbij samen met landelijke partners, zoals het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) en andere provinciale erfgoedhuizen, verenigd in OPEN.

Bekijk hieronder vier Utrechtse voorbeelden die op de landelijke inventaris immaterieel erfgoed voorkomen:

Paardenmarkt Vianen

Katoendrukken

Vanaf 1271 is in Vianen de jaarlijkse Paardenmarkt. Deze markt voor ‘levende have’ was een populaire aangelegenheid waarvoor mensen van heinde en verre kwamen. Met de opkomst van de landbouwmechanisatie in de 20ste eeuw loopt de vraag naar paardenkrachten terug. Vianen organiseerde deze markt twee keer per jaar. Dit recht kregen zij van de Bisschop van Utrecht. Uit deze markt voor 'levende have' is de nu nog steeds bestaande Paardenmarkt voortgekomen. Lees meer...

In Amersfoort richtten in 1678 VOC-kooplieden een werkplaats op voor het beelden, kleuren en verven van allerlei Oost-Indische katoenen. Katoendrukken werd door de Verenigde Oost-Indische Compagnie vanuit India meegebracht. In het begin paste men ze vooral toe als luxueus woontextiel. Later vonden de handbeschilderde stoffen hun weg naar de gewone man en de streekdracht zoals in Spakenburg. Lees meer...

Papier scheppen

Sint Maarten

‘Het is een wonder!’ Dat dacht Leo Hoegen toen hij de eerste keer papier schepte. Uit een bak vol vezels, een vel papier maken is prachtig. Diezelfde verbazing en verwondering ziet Leo nog vaak terug bij kinderen en volwassenen, als hij workshops papier scheppen geeft. Leo Hoegen is al veertig jaar papierschepper. Om papier te scheppen heb je weinig nodig, geen dure grondstoffen of gereedschappen. En als je het verkeerd hebt gedaan, verscheur je het vel en dient het weer als pulp. Ideaal om met kinderen te doen. Als het klaar is, kunnen ze er ook nog op tekenen of schrijven. Lees meer…

Jaarlijks komen in Utrecht op 11 november kinderen met lampions aan de deur. Ze zingen een liedje over Sint Maarten en krijgen daarvoor iets lekkers. Op 11 november wordt Sint Maarten herdacht, de schutspatroon van de stad Utrecht. Het gaat over Martinus die werd geboren rond het jaar 316 in Hongarije. Hij kwam op jonge leeftijd in het Romeinse leger en was bijzonder begaan met het lot van de armen. Nog maar 15 jaar oud, gaf de jonge soldaat op een dag bij de stadspoort van Amiens de helft van zijn mantel aan een naakte bedelaar. In een droom zag hij in die bedelaar de persoon van Christus. Lees meer...

Maak jij je sterk voor (jouw) immaterieel erfgoed?

Maak je erfgoed zichtbaar en schrijf jouw culturele activiteit in bij het landelijke Netwerk Immaterieel Erfgoed. Daarmee laat je zien dat je je activiteit erkent als immaterieel erfgoed en help je mee het immaterieel erfgoed in Gelderland zichtbaar te maken. Je maakt jezelf daarmee ook een steviger gesprekspartner voor bijvoorbeeld je gemeente, mogelijke subsidiegevers, geïnteresseerde vrijwilligers en publiek. Lees op de site van KIEN meer over het Netwerk Immaterieel Erfgoed.

In de Erfgoed Nieuwsbrief besteden we regelmatig aandacht aan het onderwerp immaterieel erfgoed. Meld je aan voor onze nieuwsbrief helemaal onderaan deze pagina en blijf op de hoogte van onze cursussen en activiteiten. Heb je een specifieke vraag of behoefte aan advies? Dan kun je contact opnemen met Marianne Visser. Als participatiecoach en immaterieel erfgoedcoach denkt zij graag mee over jullie actuele vraagstukken.