Super enthousiast zijn ze. Ad, Janny, Christa en Jan zijn deelnemers van het eerste uur aan burgerwetenschapsproject Scars of War. Al eerder speurden ze op hoogtekaarten naar grafheuvels en prehistorische akkers. Ook het speuren naar overblijfselen in het landschap van korter geleden - de Tweede Wereldoorlog - boeit hen. Zoveel zelfs dat ze het speuren verslavend noemen, bijzondere vondsten met elkaar delen op het discussieforum en op veldonderzoek gaan.
Waarom doe je mee?
Drie jaar geleden las ik over het project Erfgoed Gezocht. Omdat ik op de Utrechtse Heuvelrug woon en geïnteresseerd ben in archeologie deed ik mee met het opsporen van de grafheuvels en Celtic Fields uit de prehistorie. Dat er zoveel sporen van lang geleden in het landschap aanwezig zijn, vind ik fascinerend. Daarom wilde ik ook weer graag meedoen aan Scars of War.
Hoe ervaar je het speuren op de kaartjes?
Het geeft echt een kick als je op een kaart vindt waarnaar je zoekt. Bijvoorbeeld een groep bomkraters. Zeker als het om scherpe afdrukken gaat.
Net zo interessant zijn de munitiedepots die soms goed verstopt in het landschap liggen, of loopgraven, waarvan soms nog maar stukjes over zijn. Als ik dan een kaartje vind met zowel bomkraters als munitiedepots én loopgraven, markeer ik hem voor mijn collectie 'favorieten'. Het is ook wel dubbel om enthousiast te raken van sporen van oorlog in je eigen omgeving met de huidige oorlog in het achterhoofd.
Waarom vind je meedoen belangrijk?
Ik vind het gegeven van 'wisdom of the crowd' interessant, dat wetenschap baat kan hebben bij de bijdrage van leken. Ik steek er zelf ook veel van op, mede door gesprekken op het forum met medespeurders én wetenschappers.
Je draagt bij aan het analyseren en vastleggen van sporen in het landschap. Ik vind het belangrijk omdat sporen door de tijd verder zullen vervagen, en op een dag niet meer zichtbaar zullen zijn.
Wat heb je zelf met archeologie?
In mijn jeugd was ik tijdens boswandelingen met het gezin altijd op zoek naar vuurstenen. Mijn ouders wezen mij dan op grafheuvels. De interesse in WOII ontstond toen ook, door de bunkers hier overal in de omgeving zoals op de Grebbeberg waar zo hard gevochten is en op de Ginkelse Hei waar de geallieerde parachutisten landden. Door aan Scars of War mee te doen, ervaar ik weer het enthousiasme dat ik als kind voelde.
Bij Scars of War gebruikt hij de kennis die hij opdeed met speuren voor Erfgoed Gezocht.
‘Ik ben sinds 2013 vrijwilliger in Museum het Pakhuis in Ermelo waar ik rondleidingen geef en vondsten documenteer. In april 2019 startte ik met Erfgoed Gezocht op de Veluwe en daarna de Utrechtse Heuvelrug. Het speuren op de hoogtekaartjes werkte direct verslavend. Ik ben ook diverse malen mee geweest op veldonderzoek. Daardoor kan ik als rondleider en educatief medewerker de info goed gebruiken bij verhalen en bezoekers meer vertellen over vondsten en manieren van zoeken. Ik zie hier het belang in van het onderzoek om geschiedenis niet verloren te laten gaan, maar zichtbaar te maken voor het grote publiek.’
Door mee te doen aan dit soort onderzoeken krijgt je woonomgeving opeens een geschiedenisverhaal en dat is ontzettend leuk. Door een artikel in de Volkskrant in 2019 ben ik begonnen met het speuren op de hoogtekaarten. Dat was voor Erfgoed Gezocht waar we speurden naar grafheuvels en raatakkers. Dit vond ik meteen erg leuk. Vooral omdat de eerste kaartjes herkenbaar waren, namelijk in de buurt van mijn woonplaats. We zijn zelfs gaan kijken of we heuvels en wallen konden vinden! Een wandeling krijgt opeens meerwaarde. Het bekijken van de kaartjes is zelfs verslavend. Eerst kijk je naar de dingen die je moet vinden en dan of er ‘gekke’ dingen te zien zijn… Nou, die zijn er genoeg! Het meeste wat we vonden in het bos is soms nog goed zichtbaar, maar vaak ook niet. In beide gevallen vind ik het belangrijk dat terreineigenaren weten wat waar ligt zodat ze bij hun boswerkzaamheden er rekening mee kunnen houden.
Waarom doe je mee?
Da’s niet in één zin uit te leggen. Een brede belangstelling en brede opleiding is mijn achtergrond. Daarnaast vind ik dat je naast een drukke baan en carrière ook maatschappelijk betrokken moet zijn. Het besef dat veel van onze huidige denkbeelden, meningen en activiteiten voortvloeien uit het verleden, gaf richting aan mijn interesse. Zo’n kleine 10 jaar geleden werd er een Archeologiewacht in ons dorp opgericht. Van het lustrum was ik de kartrekker. Dit ging feitelijk om bosarbeid, het verwijderen van opslag op grafheuvels, maar weinig over archeologie. Mede door de enthousiaste toenmalige regio-archeoloog, heb ik mij samen met een lid van de Archeologiewacht verder verdiept in de lokale Archeologie. De hoogtekaarten van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) maakt veel onzichtbaars zichtbaar.
Hoe vind je het speuren op de kaartjes?
Ik kan meedoen als het mij uitkomt. Maar ook de diverse velddagen onder leiding van echte deskundigen zijn voor mij de moeite waard. Meedoen vind ik belangrijk omdat naast de techniek ervan, ook je het besef groeit van wat voorouders op de plek waar je nu woont meemaakten, en hoe ze hun tijdsgewricht vormgaven. En dat was nog helemaal niet zo slecht!
Ze leefden van, maar ook nadrukkelijk MET de natuur en haar grondstoffen. Daar kunnen we, zeker in deze tijd, een boel van leren!
Wat heb je zelf met archeologie?
Ik woon op de Veluwe, maar speuren op kaartjes van andere plekken is net zo leuk. Het veldwerk is voor mij een soort schatgraven: donders mooi om te doen en nuttig om het ‘verhaal van ons’ weer een beetje verder in te kleuren.