Zo werk je veilig!

Veel natuuronderhoud in de provincie Utrecht wordt uitgevoerd door vrijwilligersgroepen. De vrijwilligers knotten bomen, hangen nestkasten op, snoeien, maaien en doen nog veel meer werkzaamheden waarmee ze de natuur en het landschap in de provincie Utrecht in stand houden. Werken in de natuur brengt ook risico’s met zich mee. Het is daarom belangrijk dat er kennis is over veilig werken en de geldende regels.

Landschap Erfgoed Utrecht adviseert zelfstandige vrijwilligersgroepen over veilig werken en de Arbo-wetgeving. Om de kennis hierover op peil te houden faciliteren we waar mogelijk ook de certificering en cursussen voor het uitvoeren van werkzaamheden. Zo organiseren we cursussen Veldhulpverlening, geven we informatie over nieuwe ontwikkelingen en hulpmiddelen om veilig werken mogelijk te maken.

Zorgplicht en Arbowet
Zelfstandige vrijwilligersgroepen hebben een zorgplicht voor de veiligheid van de deelnemers. Ook regels vanuit de Arbo-wet zijn van toepassing op vrijwilligers en vrijwilligersgroepen. Landschap Erfgoed Utrecht vindt het belangrijk om helder en duidelijk te informeren over deze verplichtingen vanuit de wetgeving op het bewustzijn van het Arbo- en veilig werken van vrijwilligers bij het verrichten van hun activiteiten te vergroten. Daarnaast stellen we vrijwilligers op de hoogte van de nieuwste inzichten op het gebied van veilig werken in natuur en landschap en verantwoordelijkheden verdeeld over natuur-beherende of -beschermende vrijwilligers, terreineigenaren en faciliterende organisaties als de landschappen.

Voor werkzaamheden waar ernstige risico’s aan verbonden zijn en risico’s vanwege biologische agentia moeten risico analyses en inventarisaties worden gemaakt. Daarnaast moeten er in het veld instructies worden gegeven over de wijze waarop het werk moet worden uitgevoerd en doorlopend toezicht worden gehouden. Ook moeten er persoonlijke beschermingsmiddelen worden verstrekt. Dit zijn allemaal voorschriften uit de Arbo wet.

Ook goede (schriftelijke) afspraken met de terreineigenaren, en andere bij de werkgebieden organisaties, zijn essentieel. Net als een goede inventarisatie van de werkterreinen en daarbij behorende risico’s. Hieronder werken we al deze punten uit.

1. Risico’s in beeld hebben en beschrijven met risico inventarisatie en evaluatie
Waar, hoe en waarmee worden werkzaamheden uitgevoerd (inventarisatie van risico’s) en de mate van het risico dat hierbij komt kijken (evaluatie).

2. Risico beheersing door maatregelen
Treffen van maatregelen om het risico te beheersen. Door gebruik van o.a. persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) en het volgen van opleidingen.

3. Instructie geven
Scholing en het geven van instructie ter plekke in het veld.

4. Toezicht houden
Er op toezien dat instructies worden opgevolgd en de juiste PBM’s worden gebruikt.

Stappen voor zelfstandige vrijwilligersgroepen

Maak met de leden van de vrijwilligersgroep en terreineigenaar waar je werkt afspraken over taakverdeling, verantwoordelijkheden en veilig werken en leg deze vast in het formulier Vaststelling Taken en Verantwoordelijkheden.

Inventariseer het terrein waar je aan de slag gaat op risico’s met de Vragenlijst Risico’s Terrein. Doe dit per seizoen, risico’s kunnen namelijk aanzienlijk verschillen in elk seizoen.

Risico’s in beeld hebben en beschrijven
Het identificeren en vastleggen van risico’s betreft de werkzaamheden die je gaat uitvoeren kan met behulp van een werkdagformulier. Daarin schrijf je waar en hoe werkzaamheden plaats vinden en wie eraan meedoen. Er is zowel een papieren werkdagformulier of een digitaal werkdagformulier via de webapp van Arbo-organisatie Stigas www.veiligvrijwilligerswerkinhetgroen.nl.

Risico beheersing door maatregelen
Maatregelen die je neemt om de geïdentificeerde risico’s te beheersen. Hierbij valt te denken aan opleidingen en cursussen voor het gebruik van machines, cursussen Veldhulpverlening voor eventuele noodgevallen, het aanschaffen van persoonlijke beschermingsmiddelen die noodzakelijk zijn, het keuren van materiaal en het op de juiste manier vervoeren van materialen en mensen. Bekijk ook de poster van het VBNE met noodzakelijke beschermingsmiddelen per type werk.

Instructie geven
Op de werkdag zelf instructie geven over de risico’s en maatregelen die zijn genomen om deze te beheersen, gebruik van gereedschap en werkhouding.

Toezicht houden
Op de werkdag zelf toezicht houden op de werkzaamheden, of iedereen de instructies opvolgt en of men de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt zoals dat hoort. Ook ingrijpen en corrigeren waar het mis gaat hoort hierbij.

We raden je het volgende aan

Heb je een vaste groep en werk je op een vaste locatie?

Inventariseer het terrein waar je aan de slag gaat op risico’s (met de Vragenlijst Risico’s Terrein). Doe dit per seizoen, risico’s kunnen namelijk aanzienlijk verschillende in elk seizoen.
Maak met je groep en terreineigenaar afspraken over taakverdeling, verantwoordelijkheden en veilig werken en leg deze vast (in het formulier ‘Vaststelling Taken en Verantwoordelijkheden’.
Leg risico’s, maatregelen, trainingen, afspraken vast in je Arboplan. Noodnummers, aanrijroute ambulance, adresgegevens zet je op de noodkaart en hebt die altijd bij de hand (bijvoorbeeld in de EHBO-trommel). Een voorbeeld noodkaart vind je hier.
Maak werkdagformulieren met daarin de risico analyses (RIE) van de werkzaamheden die jullie gaan verrichten. Dat kan zowel met het papieren werkdagformulier of via de nieuwe digitale werkdagformulier via de webapp van Arbo-organisatie Stigas: www.veiligvrijwilligerswerkinhetgroen.nl

Heb je een vaste groep die op wisselende locaties werkt?
Maak dan een Arboplan met de algemene risico’s en maatregelen, gevolgde trainingen en afspraken. Neem elke werkdag het werkdagformulier mee. Daarop staan de specifieke afspraken van die dag: risico’s en maatregelen, afspraken met eigenaar, noodnummers en adres van de specifieke locatie.

Heb je een eenmalige werkdag of eenmalige plek of activiteit?
Vul het werkdagformulier in en neem dit mee naar de werkdag.

Wat te doen als het toch mis gaat?

Zorg bij een ongeval voor hulpverlening. In het werkdagformulier (digitaal of papier) moet een noodkaart zijn opgenomen met daarop de noodnummers, aanrijroute ambulance en adresgegevens. Bij het digitale werkdagformulier is de noodkaart opgenomen in het formulier. Bekijk de voorbeeld noodkaart.
Meld ongevallen bij de toezichthouder. Incidenten die leiden tot ziekenhuisopname, blijvend letsel of overlijden moeten gemeld worden bij de Arbeidsinspectie. De ongevallen verzekeraar moet ook worden ingelicht.
Meldt een incident bij onze organisatie zodat we er samen van kunnen leren.

Zo werk je veilig!

Verplichtingen uit de Arbowet

Stappen voor zelfstandige vrijwilligersgroepen

We raden je het volgende aan

Wat te doen als het toch mis gaat?

Online hulpmiddelen voor Veilig werken en Arbo