Doneer Vrijwilligers
Veilig werken

met de juiste kennis

Veilig werken doen we samen

In de provincie Utrecht werken enorm veel vrijwilligers in natuur en landschap. Ze knotten, snoeien, schonen, maaien, zagen, controleren, bouwen, planten en doen nog veel meer om al het groen te beheren en onderhouden. Naast kennis en kunde over de werkzaamheden zelf, staat veilig werken hoog in het vaandel bij Landschap Erfgoed Utrecht. Werken in de natuur brengt namelijk risico's met zich mee. Het is belangrijk om je goed voor te bereiden op de eventuele risico's tijdens een werkdag en te zorgen dat je veilig te werk gaat. Op deze pagina leggen we je uit op welke manieren je dat kan doen.

Naast de informatie die we met de vrijwilligersgroepen delen, biedt Landschap Erfgoed Utrecht ook een aantal cursussen aan om veilig werken te bevorderen. Neem een kijkje in onze agenda om te zien wanneer deze cursussen gegeven worden.

De Arbowet en vrijwilligers

In de Arbowet staan verplichtingen waaraan werkgevers moeten voldoen zodat hun werknemers veilig kunnen werken. Ook bij een vrijwilligersgroep, waar je natuurlijk niet kan spreken van een werkgever-werknemer relatie, geldt deze zorgplicht. In dit geval draag je de zorg voor veilig werken samen. Een aantal dingen zijn hierbij verplicht. 

Voor elke werkdag moet je:

  • Risico's inventariseren (RIE maken)
  • Maatregelen nemen om de risico's te beperken
  • Instructie geven
  • Toezicht houden

Als groep kan je de taken natuurlijk verdelen. Leg dan van tevoren schriftelijk vast wie er over welke onderdelen gaat. Zo draag je samen zorg voor een veilige werkdag. Dit kan je doen in een ARBO plan. Wij kunnen met je meekijken of je ARBO plan goed in elkaar zit, stuur ons daarover vooral een mail!

Ook goede schriftelijke afspraken met de terreineigenaren en andere organisaties waar jullie voor werken, zijn essentieel. Hierbij hoort ook dat je de werkplek van tevoren inspecteert. Is het bijvoorbeeld heel drassig, slecht te bereiken met een ambulance of woekeren er bramenstruiken door jullie werkveld? Zorg dan dat je dit met de opdrachtgever bespreekt en samen bepaalt wie de juiste maatregelen treft zodat jullie veilig kunnen werken. 

Lees verder over de regels van de Arbowet die van toepassing zijn op zelfstandige vrijwilligersgroepen in het document van VBNE.

Stap voor stap

Goed, er moet dus een plan komen om veilig te werken. Maar hoe doe je dat? Daar nemen we je graag stap voor stap in mee. 

 

1. Breng de risico's in kaart 

Voordat je aan een werkdag begint, moet je in kaart hebben gebracht welke risico's er tijdens die werkdag zijn. Het identificeren en vastleggen van risico’s van de werkzaamheden die je gaat uitvoeren, kan met behulp van een werkdagformulier, ook wel RIE. Daarin schrijf je waar en hoe de werkzaamheden plaats vinden en wie eraan meedoen. 

Maar denk bij het invullen van je RIE ook aan de risico's die specifiek zijn voor die dag. Wat is het bijvoorbeeld voor weer? Misschien moet je rekening houden met regen, kou of juist hitte. En welke risico's heb je gevonden tijdens de inventarisatie van de werkplek? Denk vooral ook na over de vrijwilligers die meewerken. Misschien zit er wel iemand tussen met een erge allergie voor wespen. Al deze informatie zet je in je RIE. 

Werk voor het opstellen gemakkelijk met het digitale werkdagformulier en de webapp van Arbo-organisatie Stigas www.veiligvrijwilligerswerkinhetgroen.nl. Via dit werkdagformulier maak je ook makkelijk een noodkaart voor tijdens de werkdag. 

Meer over het werkdagformulier lees je ook op deze pagina


2. Tref maatregelen

Nu je weet wat de mogelijke risico's zijn tijdens de werkdag, kan je passende maatregelen nemen. 

Zorg bijvoorbeeld voor:

  • Voldoende vrijwilligers met een certificaat Veldhulpverlening, per werkdag moet er minimaal 1 aanwezige een geldig certificaat bezitten;
  • Geschikte en passende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's). Kijk op deze kaart van VBNE welke dat zijn;
  • Tijdige keuring van de ladders, PBM's, machines en gereedschap;
  • Goed onderhoud aan ladders, PBM's, machines en gereedschap;
  • Geldige certificaten voor iedereen die werkt met een machine zoals een kettingzaag of bosmaaier;
  • Een goed gevulde en gecontroleerde EHBO doos.

Stem met de andere vrijwilligers af wie zich bezig houdt met deze maatregelen. Leg dit schriftelijk vast, zo weten de andere vrijwilligers ook bij wie ze moeten zijn met vragen. 


3. Geef instructies

Op de werkdag zelf geef je natuurlijk instructie over de risico’s van die werkdag en de bijbehorende maatregelen die zijn genomen. Loop bijvoorbeeld samen een rondje over het werkterrein om dit te laten zien en deel alleen gereedschap uit aan vrijwilligers die hier instructie over hebben gehad. Nemen de vrijwilligers hun eigen PBM's mee? Check elke werkdag even of ze niks vergeten zijn. 

Een goede toevoeging aan de standaard instructie voor de start van de werkdag, is om op vaste momenten een toolboxmeeting in te plannen. Hierin geef je specifieke instructies of uitleg over bijvoorbeeld veiligheid, het werken met een gereedschap of de werkplek. Zo'n meeting kan tijdens de koffiepauze gehouden worden en de vrijwilligers zo steeds bewuster maken tijdens hun werk. Of laat de vrijwilligers zelf een meeting organiseren over hun specialisme! 

Meer over de toolboxmeeting kan je ook vinden op het platform Leer Je Groen, dat hier speciaal een module over heeft gemaakt.


4. Houd toezicht

Iedereen is goed geïnstrueerd aan de slag gegaan. Maar nu komt misschien wel het belangrijkste onderdeel: zorgen dat het goed blijft gaan. Loop regelmatig een rondje langs de vrijwilligers om te kijken of alles goed gaat en las tijdig een pauze in om wat te eten en te drinken. Heeft een vrijwilliger haar helm afgezet omdat het zo warm is? Of wordt er rondgezwaaid met een ladder of zaag? Ook aanspreken en corrigeren hoort bij het toezichthouden.

Extra tips

Werkt je groep op een vaste locatie?

Dan begrijpen we dat je niet elke werkdag opnieuw een inventarisatie van de risico's op het terrein maakt. Doe dit wel elk seizoen opnieuw zodat je risico inventarisatie blijft aansluiten bij de omstandigheden op dat moment.

 

Is het lastig om bij te houden welke certificaten nog geldig zijn?

Deze administratie moet de groep zelf bijhouden. Zorg daarom dat je nadat een vrijwilliger een certificaat haalt, je meteen een herinnering in de agenda van de groep zet. Zet de herinnering op een half jaar voor het verlopen van het certificaat, zodat je zeker weet dat er tijdig een herhalingscursus kan worden ingepland.

 

Weet je niet of vrijwilligers onderliggende ziektes of allergieën hebben?

Natuurlijk is er geen verplichting om dit met de hele groep te delen, maar maak het bespreekbaar. Zorg dat er mogelijkheid is om dit 1-op-1 met de coördinator te delen. Veiligheid moet voorop staan tijdens een werkdag en dit is een belangrijk deel om die te kunnen waarborgen. Als vrijwilligers zich daarvan bewust zijn, zal de drempel om dit te delen lager worden. 

 

Blijft het lastig om vrijwilligers aan te spreken op onveilig gedrag?

Neem dan gerust contact met ons op via vrijwilligerswerk@landschaperfgoedutrecht.nl en hopelijk kunnen wij handige tips geven. 

 

Plan eens een toolbox meeting in! 

Dit is een kleinschalige en leuke manier om wat meer te delen over veilig werken. Meer leren over de toolboxmeeting en hoe je die kan (vorm)geven? Volg de module hierover op Leer je Groen. 

Wat te doen als het toch mis gaat?

Je hebt je goed voorbereid op de werkdag, er is instructie gegeven en iedereen voorzien van PBM's. Maar tóch gaat er iets mis, een ongeluk zit immers in een klein hoekje. Goed om te weten wat je kan én moet doen in dit geval. 

  1. Zorg er voor dat de vrijwilliger met een certificaat Veldhulpverlening (VHV) zo snel mogelijk op de hoogte wordt gebracht. Deze kan bij kleine verwondingen zelf handelen en weet bij grote verwondingen wat er gedaan moet worden om professionele hulp in te schakelen. 
  2. Is er een ambulance nodig? Op de noodkaart in het werkdagformulier staat informatie die hiervoor handig kan zijn. Zoek die dus op voordat je 112 belt.
  3. Registreer alle ongevallen in een ongevallenregister. Hoe groot of hoe klein de ongevallen ook zijn. Dit is wettelijk verplicht. 
  4. Incidenten die leiden tot ziekenhuisopname (ook voor minder dan 1 dag), blijvend letsel of overlijden moeten gemeld worden bij de Arbeidsinspectie. Twijfel je of een ongeval moet worden gemeld? Doe dit dan wel, de Arbeidsinspectie kan hier vervolgens zelf een beslissing over maken.
  5. Kijk wat de vrijwilligersverzekering van de gemeente voor je kan doen.
  6. Meld een incident bij onze organisatie zodat we er samen van kunnen leren.

Handige links over Arbo en veilig werken

Liever persoonlijk advies?

Neem contact op met Eva

Eva Meuwissen

Adviseur vrijwilligerswerk en Klompenpaden 030 – 221 97 64 e.meuwissen@landschaperfgoedutrecht.nl