Terugblik symposium buitenplaatsen 2019

wo 11 december 2019 13:20

Buitenplaatsen en kastelen hebben altijd middenin de maatschappij gestaan. Dat is nu niet anders dan vroeger. Wel zijn de uitdagingen waar landgoedeigenaren en anderen voor staan ingrijpend veranderd, bleek op het symposium buitenplaatsen dat op 28 november jl, door Platform Utrechtse Buitenplaatsen (PUB) werd georganiseerd.

Thema’s als duurzaamheid, sociale verantwoordelijkheid, energietransitie en klimaatadaptatie strijden tegenwoordig om de aandacht van de huidige generatie bestuurders. Hoe? Dat kan op velerlei manieren, lieten de sprekers op het symposium zien. Zo neemt Staatsbosbeheer doelbewust mensen met een ”afstand tot arbeidsmarkt” aan en helpt ze ze zo weer in het zadel, vertelde Rein Berends in Kasteel Groeneveld, de locatie van dit symposium.

Wakker worden als kasteelheer
Andere sprekers deze dag waren Frank Vehof (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en Ina Roeterdink (Nationaal Restauratiefonds). Hun onderwerp was financiële veranderingen. Bertine Oosthoek-Bogaard (Slot Zuylen) sprak over over duurzaamheid en innovatie en Jennemie Stoelhorst (sKBL) en Caroline Bugter (NP Utrechtse Heuvelrug) hadden klimaatadaptatie als onderwerp. Het thema van de dag werd neergezet door Paul Ronken onafhankelijk adviseur ruimtelijke kwaliteit provincie Utrecht.

Bekijk hieronder de sfeerimpressie van het symposium en het gedicht dat Ingmar Heytze speciaal voor deze gelegenheid schreef.

"Ruim 40 jaar ervaring"

Rein Berends - Staatsbosbeheer

Gastheer van het symposium op Kasteel Groeneveld in Baarn is Staatsbosbeheer. Rein Berends heeft als teamleider Beheer & Ecologie meer dan 40 jaar ervaring met herstelplannen en het beheer en onderhoud van het park rondom het kasteel.

Hij kijkt met heel veel plezier terug op het verleden en heeft vertrouwen in de toekomst. Uiteraard zijn er heel veel ontwikkelingen in zo’n park door de jaren heen en heb je met diverse stakeholders te maken. Het onderhoud geeft echter ook veel energie en plezier om te doen.

"Het leven na de fiscale aftrek draaglijk maken"

"Ondernemer behoeden voor problemen"

Paul Rijfkogel - PAULATIM

PAULATIM is een op de mens gerichte onderneming, die zich primair richt op het optimaliseren van 'hospitality' binnen cultureel historisch erfgoed. Rijfkogel komt kennis en kunde halen maar evenzo veel brengen op dit PUB-symposium. Zijn expertise ligt in het adviseren van ondernemers die een monumentaal pand gaan renoveren en ze te behoeden voor problemen met de exploitatie. Zijn liefde voor monumentale gebouwen deed hij 15 jaar geleden op toen hij voor Shell werkte en betrokken was bij de verbouwing en renovatie van het hoofdkantoor aan de Carel van Bylandtlaan 30 in Den Haag, een Rijksmonument uit 1917.

"Vakkennis vrijwilligers ondersteunen"

Kees Beelaerts van Blokland - Beelaerts Historisch Groen

Deze deelnemer aan het symposium heeft een adviesbureau op het gebied van groen erfgoed en woont en werkt op buitenplaats Vreedenhorst in Vreeland. Zit namens de Vereniging van Erfgoedhoveniers in het bestuur van de Stichting Kennis en Ontwikkelen Groen Erfgoed.

Kees heeft een statement te maken. "We hebben in het kader van de Omgevingswet straks een instandhoudingseis van het groene erfgoed. Hoe kan het dan gebeuren dat we daarin afhankelijk zijn van vele vrijwilligers die uiteraard goed werk doen. Echter wie geeft hen ondersteuning en voorziet ze van vaktechnische kennis?" Daarover wil hij graag met alle betrokkenen in discussie.

"Buitenplaats is gemeenschappelijk belang"

Otto van Boetzelaer - Landgoed Eyckenstein Maartensdijk

Otto is trouw deelnemer van het Platform Utrechtse Buitenplaatsen en heeft, ook landelijk een groot netwerk. Hij houdt van het oppakken van uitdagingen die hem energie geven en maakt dan ook ook lange dagen! Wat hij vooral wil uitstralen is dat het hebben van een buitenplaats en/of landgoed ook een gemeenschappelijk belang kan zijn waar de gemeenschap van kan genieten en dus daarom ook aan zou moeten bijdragen. Straks met de Omgevingswet zouden de gemeenteambtenaren meer moeten inzien wat het betekent om de verantwoording te dragen voor dergelijke monumenten en meer besluitvaardigheid moeten tonen.

"Bezoekersstromen reguleren"

Leny Bregman - Natuurmonumenten

Natuurmonumenten heeft zelf 40 buitenplaatsen en landgoederen. Bregman heeft veel ervaring in de begeleiding van herstelplannen. Ze is enthousiast over de lezing van Paul Roncken (provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit provincie Utrecht) over de waardestelling van buitenplaatsen en landgoederen. Wat betekent dit anno nu? Ze vindt het belangrijk dat bij renovatie altijd gekeken wordt naar de kwaliteit van nu en die verbindt met de kwaliteit van vaak eeuwen geschiedenis. Je brengt nooit iets terug naar een tijdstip in de geschiedenis is haar mening.

De opgaven heden ten dage zijn groot als je alleen al kijkt naar het publieksbereik van nu versus de vaak particuliere plek die een landgoed vroeger was. Dat betekent dat grote bezoekersstromen gereguleerd moeten worden en zo denken ze er dan ook over om bijvoorbeeld parkeerbijdragen te gaan vragen.

"Uitwisseling ideeën"

Wietske Dubelaar - provincie Utrecht

Het belang van het Platform Utrechtse Buitenplaatsen is de uitwisseling van ideeën die op een symposium als dit plaatsvindt. Het is belangrijk dat de aanwezigen van diverse pluimage elkaar kunnen inspireren. Buitenplaatseigenaren hebben dat vooral nodig. De buitenplaatsen zijn een speerpunt qua beleid voor de provincie, het zijn maatschappelijke eenheden op zich maar een enorm grote rol spelen in het verhaal van de provincie als totaliteit.

LEVEND LANDSCHAP

Soms word ik, zoon uit een geslacht van handwerkslieden,

ambtenaren derde klasse, decorateurs, viooldocenten

en amanuenses, wakker als kasteelheer.

Dat voelt zo echt dat het geen droom kan zijn:

het stugge linnen van het bed, de zware planken vloer

onder mijn voeten, de beddenpan van porselein,

mijn plotseling vrij edele trekken in de zilverspiegel,

de deuren die wegvallen in kapitaal behang. Buiten ratelen

karren, hinniken paarden, lijfeigenen gaan aan het werk –

dan lazer ik de trap af, dwars door de tijd, kom

bij mijn positieven in een licht onttakelde hal, hier

een kras en daar een deuk en een totaal gebrek aan geld,

personeel of erfgenamen – ik zet het voor de vorm

maar vast een beetje aan. Wat blijft: de gebouwen zelf,

het landschap eromheen, zo mooi dat het bijna pijn doet

om er van te houden, het gevoel: ik ben de doelman

van al deze dingen, het is aan mij om de sloopkogel weg

te koppen, proefballonnen van de verkeerde soort

uit de lucht te trappen, de poort te openen voor

wat geen kwaad kan en dicht te houden voor elementen

die ik niet moet: koekenbakkers, pretparkaanleggers,

rondstormende malloten in golfkarretjes. Oppassen

voor donkere energie, het gevoel: Heer, was dit maar

een monument in de zin dat niemand hier mocht komen,

laat staan wonen, een stenen scheepje in een fles,

een sprookje waarin niets ooit anders, minder werd.

‘Was het maar zo gebleven, maar zo bleef het niet,

o heden nee’. Ik schud het van me af: te egoïstisch,

onrealistisch et cetera. En toch: ik blijf die doelman.

Winnen is mogelijk, maar niet in mijn eentje.

In een andere droom legt een kok me uit dat kaas

de beste manier is om melk te bewaren. Hetzelfde kun

je zeggen van een buitenplaats: het is gestolde geschiedenis,

betekenis, landschapswaarde, een omgeving

om andere lucht te ademen, helder water te drinken.

En als het gaat regenen worden we maar nat.

En als gaat stormen: laat het stormen, het leven

is droom, we zijn eigenaar van niets en alles tegelijk –

we mogen er nog eeuwen over doen om te ontwaken.

28-11-2019 • Ingmar Heytze