Gelderse Vallei

"De Gelderse Vallei is zonder twijfel een van de mooiste gebieden van de provincie", vertelt manager natuur en landschap Hein Pasman. Wandelaars en natuurgenieters prijzen vaak het kleinschalig coulisselandschap en de vele houtwallen en poelen. Vogels als de patrijs, kievit en steenuil voelen zich hier thuis.

De grond is er van oudsher arm aan voedingswaarden, wat zeldzame planten als de Spaanse Ruiter oplevert. In het overgangsgebied tussen heuvelrug en vallei vind je de beekdalen met z’n adembenemende vergezichten. Heel gevarieerd.

Vrijwilligers onmisbaar
De natuur in de vallei heeft de laatste decennia flink te leiden onder overbemesting (stikstof), waterverontreiniging en verdroging. Traditionele planten- en diersoorten hebben het moeilijk. "Dat blijkt duidelijk uit de landschapsinventarisaties die we dankzij de inzet van honderden vrijwilligers uitvoeren", aldus Pasman. Vrijwilligers zijn onmisbaar voor het behoud en beheer van de Gelderse Vallei.

"Samen met vrijwilligers onderhouden we bijvoorbeeld ook de zes Klompenpaden in de Gelderse Vallei. En we ondersteunen er verschillende knotgroepen", aldus Pasman. De Gelderse Vallei is verder een bekend weidevogelgebied waar meerdere weidevogelbeschermingsgroepen actief zijn. En landschapsbeheerploegen ontfermen zich over het groen op landgoederen in de vallei. 

Verlanglijst
"Hoog in mijn verlanglijst staat het herstel van de beekdalen en het gebied eromheen", zegt Pasman. De waterkwaliteit herstellen en de waterberging vergroten. Met de hete zomers van de laatste jaren wordt dat laatste steeds belangrijker.

Zijn droom gaat over het realiseren van een ecologische verbinding tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe. Dat een soort als het edelhert terugkeert. "We hebben het in Nederland steeds over de wolf, maar vergeet het edelhert niet! In zo’n corridor spelen landgoederen een sleutelrol, daar zijn mooie combi’s mee te maken."

Terug naar het begin

"De Grebbelinie spreekt tot de verbeelding van jong en oud", zegt Dorien Wijstma (erfgoededucatie). Dit onderdeel van de Hollandse Waterlinie loopt door de Gelderse Vallei en kon onder water gezet worden als er oorlog dreigde. Voor de basisscholen in de vallei heeft Landschap Erfgoed Utrecht verschillende erfgoedprojecten samengesteld. ‘De Grebbelinie’ is er een van. 

Onderdeel van het project is een bezoek aan het museum en educatief centrum Grebbelinie. Hier ontdekken leerlingen het bijzondere verhaal van het water rond de linie in de Tweede Wereldoorlog. Andere projecten zijn ‘Klas van ’45’, ‘Rondje om de Kerk’ en ‘Op Stap met Jet en Jan’. Bij ‘Op Stap met Jet en Jan’ voor leerlingen van groep 5, bekijken de kinderen oude voorwerpen, praten erover en leren zo over vroeger."

Tijdens het onderwijsproject De Grebbelinie bezoeken scholieren uit Woudenberg de loopgraven en kazematten op de linie. In het museum en educatief centrum horen zij over de manschappen die er in de Tweede Wereldoorlog waren  gelegerd. Wij ontwikkelden dit onderwijsproject. 
Voor al onze projecten geldt dat we vanzelfsprekendheid eraf willen halen en willen zorgen voor verwondering. We laten leerlingen met een nieuwsgierige blik naar de omgeving kijken en zo meer ontdekken. Van één plek kun je je zoveel afvragen; wat gebeurde hier? Wie waren er? Wat aten ze? Praat erover met elkaar en ontdek hoe geweldig het is als je weet hoe je allemaal kunt kijken!'

Terug naar het begin

Door intensief grondgebruik hebben de bijen het in de Gelderse Vallei moeilijk. In dit vooral agrarische landschap met beken, kanalen en griften, is het plaatselijk lemig en venig en relatief laag gelegen. Er zijn kleine bos- en heidegebieden en de begroeiing is in dit gebied vooral laag. Kenmerkende kleine landschapselementen zijn houtwallen, houtsingels, knotbomen, solitaire bomen, struiken of lanen.

Tips om de bij te helpen zijn het inzaaien van inheemse, meerjarige bijenmengsels en te zorgen voor dood hout. Laat waar mogelijk dode stammen staan en liggen, het liefst in de zon. Zorg voor extra nestgelegenheid door zandige open plekken te maken of plaats bijenhotels.